Montessori ta’lim tizimi XX asr boshlarida italiyalik shifokor va pedagog Maria Montessori tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib, bugungi kunda butun dunyo bo’ylab keng tarqalgan innovatsion pedagogik yondashuv hisoblanadi.
Montessori metodining asosiy tamoyillari
Montessori ta’limining markazida bola shaxsi turadi. Bu metod bolaning tabiiy rivojlanish qobiliyatiga asoslanadi va uning mustaqil o’rganish, kashf qilish hamda ijod qilish salohiyatini rivojlantirishga qaratilgan.
Asosiy tamoyillar quyidagilardan iborat:
1. Tayyorlangan muhit. Montessori sinfxonasi maxsus jihozlangan bo’lib, barcha jihozlar bolaning bo’yi va ehtiyojlariga moslab joylashtiriladi. Bu muhitda bola erkin harakat qilib, o’zi xohlagan mashg’ulotni tanlash imkoniyatiga ega bo’ladi.
2. Mustaqil ta’lim. Pedagog bevosita o’qituvchi emas, balki kuzatuvchi va yo’naltiruvchi vazifasini bajaradi. Bola o’z qiziqishlari va ehtiyojlariga ko’ra mashg’ulotlarni tanlaydi.
3. Sezgi organlarini rivojlantirish. Maxsus Montessori materiallari bolaning ko’rish, eshitish, his qilish va boshqa sezgi organlarini rivojlantirishga mo’ljallangan.
Montessori materiallari va ularning ahamiyati
Montessori sinfida qo’llaniladigan o’quv materiallari puxta o’ylangan va har bir yosh davri uchun moslab ishlab chiqilgan. Ular quyidagi yo’nalishlarga bo’linadi:
– Kundalik hayot mashqlari uchun materiallar
– Sezgi organlarini rivojlantiruvchi materiallar
– Matematik materiallar
– Til o’rganish materiallari
– Kosmik ta’lim materiallari
Har bir material o’z-o’zini nazorat qilish imkoniyatiga ega, ya’ni bola mustaqil ravishda o’z xatolarini aniqlay oladi.
Montessori metodining afzalliklari
1. Individual yondashuv. Har bir bola o’z sur’atida va qobiliyatiga mos ravishda rivojlanadi.
2. Ijodiy fikrlashni rivojlantirish. Bolalar mustaqil kashf qilish va muammolarni hal etish orqali o’rganadilar.
3. Ijtimoiy ko’nikmalarni shakllantirish. Turli yoshdagi bolalar bir sinfda o’qiydi, bu esa o’zaro yordam va hamkorlikni rivojlantiradi.
4. Motivatsiyani oshirish. Bolalar o’zlari tanlagan faoliyat bilan shug’ullanishi ularning ichki motivatsiyasini oshiradi.
Zamonaviy ta’limdagi o’rni
Bugungi kunda Montessori metodi dunyo
bo’ylab minglab maktablarda qo’llanilmoqda. Bu metod an’anaviy ta’limning muqobili sifatida tan olingan bo’lib, ayniqsa maktabgacha va boshlang’ich ta’limda samarali natijalar bermoqda.
Xulosa
Montessori ta’lim tizimi bolaning tabiiy rivojlanish qonuniyatlariga asoslangan bo’lib, uning shaxsiy salohiyatini to’liq ochib berishga qaratilgan. Bu metod zamonaviy pedagogikaning muhim yutuqlaridan biri hisoblanadi va XXI asr ta’lim tizimida o’z o’rniga ega.
